اثر جمع

اثر اجتماعیی در گروههای شامل انسانهای با اعتماد به نفس پایین به چشم می‌خورد که شاید بتوان آنرا اثر جمع یا «mob effect» نامید.

به این توصیف که برای نمونه فرض کنید گروهی برای فعالیتی دور هم جمع شده باشند. مثلاً عده‌ای دوست به تئاتر رفته‌اند. بعد از پایان تئاتر وقتی برای خداحافظی دوستان جمع می‌شوند٬ کسی از جمع می‌پراند که «چرا به رستورانی نرویم و غذایی نخوریم؟»

گروه به دنبال این حرف به رستوران گرانقیمتی می‌روند و غذایی می‌خورند. ظاهراً همه چیز به طور طبیعی رخ داده‌است و کسی هم اعتراضی ندارد.

حالا اگراز اعضا گروه بطور سوا سوا بپرسیم که چه شد که به رستوران و چنین رستوران گران قیمتی رفته‌اند٬ در می‌یابیم که اکثر بیان می‌کنند که نمی‌دانند و بیان می‌کنند که حتی گرسنه نبوده‌اند و میلی به رستوران رفتن نداشته‌اند! امّا ظاهراً نیروی ناشناخته‌ای همه آنها را علیرغم میلشان به رستوران کشانده. چنین پدیده‌ای را اثر جمع می‌نامند.

در مردمی که اعتماد به نفس بالایی دارند و بی رودربایستی با خواسته‌ها و داشته‌ها و ناداشته‌هایشان آشنایند٬ چنین اثراتی و اتفاقات ناخواسته‌ای در جمع کمتر اتفاق می‌افتد. در گروه‌های رودربایسیتی دار چنین چیزهایی فراوان دیده می‌شود.

شما هم اگر فکر کنید قاعدتاً بسیار چنین چیزهایی را به یاد می‌آورید.

دوستی می‌گفت انقلاب اسلامی ایران هم از نمونه‌های اثر جمع بوده‌‌است٬ چون ظاهراً هیچکس از ملت انقلابی نمی‌داند چرا انقلاب کرده و چه نیازی به چنان انقلابی بوده و اهداف فرضی آن چه بوده؛ چیزی است که اتفاق افتاده و کسی مسوولیت آن را بر عهده نمی‌گیرد.